Συνάδελφοι,
Το θέμα του αθέμιτου ανταγωνισμού, απασχολεί το σύνολο της κοινωνίας μας σε όλες τις διεργασίες της. Είναι κυρίαρχο ζήτημα ιδίως σε χώρες κοινωνικά, ηθικά, θεσμικά, οικονομικά και πολιτισμικά ανοχύρωτες όπως και η δική μας. Είναι ένα ζήτημα πολυπαραμετρικό και για να καταπιαστεί κάποιος μ’ αυτό απαιτείται τουλάχιστο να γνωρίζει τις παραμέτρους του. Εξειδικεύοντάς το σε επαγγελματικές κατηγορίες διαπιστώνουμε ότι λίγο - πολύ οι βασικές παράμετροί του παραμένουν ίδιες και διαφοροποιούνται μόνο ως προς τις πρακτικές. Έτσι, αυτό που ισχύει για τους μηχανικούς, τις περισσότερες φορές ισχύει και για τους γιατρούς, τους δικηγόρους κλπ.
Τι συνιστά λοιπόν αθέμιτο ανταγωνισμό στον κλάδο μας και ποιες είναι οι αιτίες που τον γεννούν και τον εκτρέφουν;
Επιγραμματικά και μόνο αναφέρω τα εξής.
Αθέμιτο ανταγωνισμό στον κλάδο μας συνιστά:
• Η αλληλοεπικάλυψη των επαγγελματικών δικαιωμάτων σε όλες τις βαθμίδες και κλάδους των τεχνικών.
• Οι εκπτώσεις στις ελάχιστες αμοιβές των μελετών – επιβλέψεων ιδιωτικών έργων που μερικές φορές φθάνουν σε ποσοστά που να καλύπτουν μόνο τον αναλογούντα φόρο!
• Η διαμάχη για το ποιος είναι ικανότερος να εκμεταλλευθεί στο έπακρο το σαθρό σύστημα παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος σε όλες του τις εκφάνσεις το οποίο τόσα χρόνια σκοπίμως καλλιεργείται από την ίδια την πολιτεία. Όποιος επομένως μπορεί να εξασφαλίσει για τον πελάτη του περισσότερα μ2 ή να χτίσει εκεί που ο άλλος δεν μπορεί, αυτός είναι και ο καλύτερος.
• Η μη τήρηση των υποχρεώσεων του μηχανικού έναντι των καθηκόντων του.
• Η μη αντίσταση στις πιέσεις της αγοράς για εκπόνηση δυο, ακόμη και τριών μελετών για το ίδιο έργο. Μια για την πολεοδομία η οποία αναγκαστικά πρέπει να πληροί τις νόμιμες προδιαγραφές και πολεοδομικούς κανονισμούς και που όμως στη συνέχεια γίνεται «μελέτη αρχείου», μια άλλη για το πώς θα κατασκευασθεί στην πράξη και μια άλλη που ενδεχομένως θα ανταποκρίνεται στις μεταγενέστερες απαιτήσεις του ιδιοκτήτη.
• Η σε ορισμένες των περιπτώσεων παρουσίαση ψευδών στοιχείων του έργου (άλλη θέση και γεωμετρικά στοιχεία οικοπέδου προκειμένου να αποκτήσει οικοδομησιμότητα, απόκρυψη κτισμάτων προκειμένου να αυξηθεί η δόμηση κλπ).
• Η μη τήρηση των κανόνων δεοντολογίας που διέπει τον κλάδο.
• Η αντιποίηση του επαγγέλματος.
• Η εκμετάλλευση προνομιακών σχέσεων με πρόσωπα υψηλά ιστάμενα.
• Η εκμετάλλευση των θέσεων που κατέχουν ορισμένοι δημόσιοι λειτουργοί και η δημιουργία πελατειακών σχέσεων προς αποκόμιση προσωπικών οφελών.
• Η μη τήρηση του γενικού κανόνα «ο καθείς εφ΄ώ ετάχθη» σε σχέση με το δημόσιο λειτουργό και τον ελεύθερο επαγγελματία.
Οι αιτίες που παράγουν αθέμιτο ανταγωνισμό συνοψίζονται στα παρακάτω:
• Το γεγονός ότι το Ελληνικό κράτος διαχρονικά κινείται όχι προγραμματικά αλλά κατευναστικά. Η κοινωνία κινείται με πολύ γρηγορότερα βήματα και δημιουργεί από μόνη της τις εξελίξεις με αποτέλεσμα το κράτος να παρεμβαίνει εκ των υστέρων πυροσβεστικά (βλ. διάφορες «τακτοποιήσεις» αυθαιρέτων κλπ).
• Η ατιμωρησία, είτε στο ελεύθερο επάγγελμα είτε στο δημόσιο και η τάση για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό.
• Η πολυνομοθεσία. Στη χώρα μας έχουμε πολεοδομικά διατάγματα που είναι ακόμα σε ισχύ από το 1923 ενώ κάθε χρόνο προστίθενται πλειάδα άλλων τα οποία καταργούν άρθρα των προηγούμενων με αποτέλεσμα να υπάρχει μια διαρκής σύγχυση ως προς το τι ισχύει που.
• Η διαρκής ποδηγέτηση της δημόσιας διοίκησης. Η δημόσια διοίκηση στη χώρα μας είναι ο μεγάλος ασθενής και θα συνεχίσει να είναι όχι γιατί ο ίδιος δεν επιθυμεί να βρει την υγεία του αλλά γιατί οι «γιατροί» τον θέλουν έτσι. Στην ουσία δηλαδή το ίδιο το κράτος δεν επιθυμεί υγιή και ανεξάρτητη δημόσια διοίκηση ακριβώς για να τη χρησιμοποιεί με διάφορους τρόπους. Η αναξιοκρατία, ο κομματισμός, ο παρεμβατισμός και η έννοια των διαφόρων ειδών «εξυπηρετήσεων», ο οικονομικός ευτελισμός των υπαλλήλων, οι κακές συνθήκες εργασίας κυρίως στην περιφέρεια και πολλά άλλα, συντείνουν στο να κρατείται η δημόσια διοίκηση σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
• Η ανεπάρκεια των μηχανισμών ελέγχου και επιβολής προστίμων. Σχετίζεται με τα όσα αναφέρθηκαν για τη δημόσια διοίκηση, την πολυνομία και την ατιμωρησία.
• Η μη κατανομή διακριτών επαγγελματικών δικαιωμάτων σε όλες τις βαθμίδες τεχνικών και ο διαρκώς υποβαθμιζόμενος ρόλος του μηχανικού, ο οποίος τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται σαν μέσον ή σαν αναγκαίο κακό μόνο για την έκδοση της οικοδομικής άδειας. Το ίδιο το κράτος δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού αφού κατευθύνει το επάγγελμα σε μια γενικευμένη ισοπέδωση.
Όταν επομένως μιλάμε για αθέμιτο ανταγωνισμό, μιλάμε για ένα σύνθετο φαινόμενο.
Συνάδελφοι,
Βρισκόμαστε σαν κράτος σε μια πολύ δυσμενή θέση, όπου το ένα χαστούκι διαδέχεται το άλλο. Η κοινωνία πλέον δεν αντέχει αλλά ούτε και ανέχεται. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνθήκες «κανιβαλισμού», κάτι σαν σε γήπεδο. Αυτό ακριβώς είναι και το κρίσιμο σημείο. Αυτό πρέπει να αποφύγουμε.
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας μου, προσπαθήσαμε όλοι μαζί να αναδείξουμε τα παραπάνω ζητήματα στο σύνολό τους. Προσπαθήσαμε να παρέμβουμε στη ρίζα του προβλήματος δηλαδή στις συνθήκες που παράγουν αθέμιτο ανταγωνισμό. Με συναντήσεις με τους συναδέλφους νέους και παλιούς, με συναντήσεις με φορείς και συλλόγους, με συνεχείς παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα, με διαμόρφωση θέσεων ορισμένες εκ των οποίων έγιναν θέσεις πανελλήνιες, με συμμετοχή σε συνέδρια – ημερίδες της ΤΕΔΚ και των άλλων αναπτυξιακών φορέων στο νομό μας και όχι μόνο, με τη δημιουργία ηλεκτρονικής τράπεζας πολεοδομικών πληροφοριών για άμεση εξυπηρέτηση των συναδέλφων αλλά και για περισσότερη διαφάνεια, με την ίδια τη στάση μας που πρέπει λειτουργεί σαν παράδειγμα και με δεκάδες άλλες δράσεις.
Αυτές είναι πολιτικές επίπονες που απαιτούν χρόνο, τρέξιμο πολύ, πειθώ και ολοκληρωμένη τεκμηρίωση για να μπορέσουν να σταθούν στην κοινωνία. Είναι επί πλέον πολιτικές που δεν έχουν άμεσα αποτελέσματα ή πρόσκαιρα οφέλη αλλά συντείνουν στη διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης, δράση απαραίτητη για την οριστική επίλυση του όποιου προβλήματος. Πιστεύω ότι τα καταφέραμε σ΄ένα μικρό όμως βαθμό. Χρειάζεται κι΄ άλλη, μεγαλύτερη ίσως προσπάθεια. Με τον ίδιο κόπο. Καιροί ου μενετοί.
Προσπαθήσαμε τέλος να κρατήσουμε συνεκτικό τον ιστό των μηχανικών. Αυτό είναι και το δυσκολότερο εγχείρημα και ίσως η σημαντικότερη παράμετρος για τον κλάδο μας. Πιστεύω ότι σ΄αυτό το επίπεδο τα καταφέραμε καλύτερα παρά τις προφανείς δυσκολίες.
Εδώ και μερικούς μήνες, με τη νέα πλέον σύνθεση της Δ.Ε., επανερχόμαστε συνεχώς στο θέμα με άλλη όμως προσέγγιση. Ασχολούμαστε με τον «αθέμιτο ανταγωνισμό» σαν μονοπαραμετρικό πρόβλημα. Εστιάζουμε έτσι την προσπάθειά μας μόνο στο να «επαναφέρουμε στην τάξη» όσους δημόσιους υπαλλήλους δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Δημιουργούμε έτσι ένα κλίμα καταγγελτικό, μονόπλευρο και στοχευμένο. Και έτσι πιστεύουμε ότι θα λύσουμε όλα μας τα προβλήματα. Επειδή έτσι το απαιτούν οι καιροί. Και το κάνουμε με τρόπο «αποφασιστικό» και με συνοπτικές ή ακόμα και ανύπαρκτες διαδικασίες, δημοσιοποιώντας το παράλληλα στην κοινή γνώμη που παρατηρεί αμήχανα. «Όργιο διαφθοράς και παρανομίας – μαύρο χρήμα από μηχανικούς του δημοσίου» το ένα πρωτοσέλιδο, «διαπλοκή και διαφθορά στις πολεοδομίες» το άλλο και πάει λέγοντας.
Παράλληλα, εξορκίζουμε την «προηγούμενη διοίκηση του ΤΕΕ» που ασχολήθηκε με το θέμα «επιδερμικά» και με τάση «κουκουλώματος»!... Και το λέει αυτό δημόσια ο Γ.Γ. του τμήματος ο οποίος στην «προηγούμενη διοίκηση» κατείχε την ίδια θέση και σε πλήρη σύμπλευση με την εν γένει πολιτική μας. Ας αναζητηθούν αλλού τα βαθύτερα αίτια της αλλαγής πλεύσης.
Εκτός βέβαια και αν η «προηγούμενη διοίκηση» ήμουν μόνο εγώ…
Συνάδελφοι,
Είναι τραγικό σφάλμα και εφήμερη πολιτική να αποποιούμαστε του παρελθόντος μας, όταν μάλιστα αυτό έχει κριθεί όχι από εμάς αλλά από τους αλάνθαστους κριτές που είναι το εκλογικό μας σώμα στο σύνολό του και ο καθένας από εμάς έχει αξιολογηθεί πολλαπλώς, ανεξάρτητα από τις μετεκλογικές «συνεργασίες» και το όποιο αποτέλεσμά τους .
Είναι παράλληλα σφάλμα να αντιμετωπίζουμε τα θέματα υπό πίεση, με σπουδή και βιασύνη και δίχως να κατανοούμε τις παρενέργειές τους. Έτσι, η ζημιά που μπορεί να γίνει είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μπορούμε να φαντασθούμε. Και έχει ήδη γίνει αρκετή.
Το χειρότερο δε απ΄ όλα είναι να δημοσιοποιούμε καταγγελίες, διαβάζοντας αποσπάσματά τους και αφήνοντας στην κοινή γνώμη να εννοηθεί ότι αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου για τον ίδιο μας τον κλάδο… Πιστέψτε με, ότι με αυτό τον τρόπο, έστω και άθελά μας προσφέρουμε τις καλύτερες υπηρεσίες σ΄αυτούς που πραγματικά επιθυμούν την υποβάθμισή μας.
Παραμένω σταθερός στην άποψή μου ότι τα προβλήματα του κλάδου επιλύονται στο τραπέζι του διαλόγου και όχι στους τηλεοπτικούς δέκτες, μονόπλευρα, εσπευσμένα, βεβιασμένα, και κυρίως απροετοίμαστα και επί πλέον όταν σε δέκα ημέρες όλα θα αλλάξουν λόγω «καλλικράτη». Επαναλαμβάνω τη θέση μου ότι πρέπει πλέον να δώσουμε τη μάχη για ένα καλύτερο επαγγελματικό περιβάλλον μέσα στις νέες διαμορφούμενες συνθήκες. Άλλως πυροβολούμε στον αέρα. Και αυτό κάνει κακό σε όλους μας.
Επί πλέον, θεωρώ ότι είναι το πνεύμα συναδελφικότητας που πρέπει να εμπεδώσουμε και όχι το πνεύμα του διχασμού, της καταγγελίας, της καχυποψίας. Να λειτουργήσουμε σαν ομάδα συμπαγής, ελεύθεροι επαγγελματίες και δημόσιοι υπάλληλοι με διακριτούς ρόλους και παράλληλα αλληλοσυμπληρούμενοι και αλληλοβοηθούμενοι. Να κάνουμε ακόμα και τα «μαύρα πρόβατα» ένθεν και ένθεν, να έλθουν δίπλα μας. Μια τέτοια πολιτική επιβάλλεται ιδιαίτερα τώρα που ο κλάδος βάλλεται από παντού.
Αυτός συνάδελφοι είναι ο δύσκολος δρόμος. Αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να διαβεί ένας επιστημονικός φορέας έστω και αν είναι μακρύς.
Μέχρι στιγμής και επί σειρά μηνών, επιλέγετε τη λογική της αντιπαράθεσης δημοσίων υπαλλήλων με ελεύθερους επαγγελματίες που συνεπικουρείται από μονόπλευρες καταγγελίες και με άλλοθι την κρίση που πράγματι είναι υπαρκτή και μεγάλη αλλά που λες και μαστίζει μόνο τον ένα κλάδο, μη αγγίζοντας το θέμα στο σύνολό του. Έστω και άθελα, η πρακτική αυτή οδηγεί στο διχασμό, την εσωστρέφεια και την επίλυση των προβλημάτων μας από τρίτους. Τους εισαγγελείς. Δίχως προοπτική, δίχως αύριο και όποιον πάρει η μπάλα.
Παράλληλα «τρέχουν» δεκάδες ζητήματα που αφορούν πραγματικά σε όλους μας, είτε σαν κλάδο είτε σαν κοινωνία που τα ξεπερνάμε δίχως καν να τ΄αγγίξουμε.
Θα είμαι δίπλα σας εάν εσείς το θελήσετε. Όπως παλιά. Γνωρίζετε ότι σέβομαι και τιμώ το παρελθόν μου και την ιστορική μου διαδρομή και βέβαια τους παλιούς συνεργάτες, φίλους και συνοδοιπόρους.
21.12.2010
Συναδελφικά
Πάνος Βενέρης
Υ.Γ. Η επιστολή αυτή απευθύνεται στο προεδρείο διότι σ’ αυτό συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των «συμπραττουσών» δυνάμεων της νέας Δ.Ε. και είναι έγγραφη διότι μ΄αυτό τον τρόπο πιστεύω ότι μπορεί να είναι χρήσιμη και επί πλέον διότι δεν θα χρειασθεί να επαναλαμβάνω συνεχώς τα ίδια πράγματα και να γίνομαι κουραστικός.
